USULSÜZ ÖLÜ GÖMÜLMESİ SUÇU

Usulsüz ölü gömülmesi suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun, "Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar" başlıklı üçüncü bölümünün, 196. Maddesinde düzenlenmiş olan bir suç tipidir.

Usulsüz ölü gömülmesi

Madde 196- (1) Ölü gömülmesine ayrılan yerlerden başka yerlere ölü gömen veya gömdüren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

5237 sayılı TCK'nun ilgili maddesi uyarınca, ölü gömülmesine ayrılan yerlerden başka yerlere ölü gömen veya gömdüren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Ölüm Nedir?

Ölüm, bir organizmayı ayakta tutan biyolojik işlevlerin geri dönülemez şekilde sona ermesidir. Ölüm olayı ile birlikte kişiler, tüm yaşamsal fonksiyonlarını geri getirilemez şekilde kaybederler. İnsan vücudunda organizmayı idare eden beş sistem bulunmaktadır. Bunlar, sindirim sistemi, boşaltım sistemi, hareket ve destek sistemi, dolaşımsistemi, sinir sistemi ve solunum sistemidir. Ölüm olayı ile birlikte hukuken hak ehliyeti sona ermekte yani kişilik sona ermektedir. Bir kimsenin ölmüş sayılabilmesi için yukarıda belirtilen vücut sistemlerinin kaçının işlevinin geri dönülemez şekilde sona erdiğine ilişkin ülke hukuklarınca farklı kabuller bulunmaktadır. Türk hukukunda bir kimsenin kişiliğinin sona erdiğine yani kişinin öldüğüne ilişkin kabule varılabilmesi için yukarıda belirtilen vücut sistemlerinden solunum ve dolaşım sistemlerinin yapay destek almaksızın çalışmaması ve santral sinir sistemi fonksiyonlarının durması gerekmektedir. 

Ölü Gömülmesi

Ölülerin nereye gömülmesi gerektiğine ilişkin hükümlerin yer aldığı yasal mevzuatlarımız bulunmaktadır. Mezarlık yerlerinin inşaası ile cenaze nakil ve defin işlemleri hakkında yönetmelikte, mezarlıkların nerelerde yer alması ve ölümden define kadar bütün iş ve işlemlerin usul ve esasları belirtilmektedir.

MEZARLIK YERLERİNİN İNŞAASI İLE CENAZE NAKİL VE DEFİN İŞLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK

 BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı sıhhi açıdan mezarlık yer seçimi kriterlerinin tespiti ve ölümden define kadar bütün iş ve işlemlerin usul ve esaslarını  belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik sıhhi açıdan mezarlık yer seçimi kriterlerinin tespiti, mezarlık ile mezarların tesis ve inşası, (Değişik ibare:RG-19/1/2013-28533)  ölüm belgesi verilmesi, cenazelerin yıkattırılması, kefenlenmesi, tabutlanması, nakli, defni ve icabı halinde mezarlıktan tekrar çıkartılması ile sağlık açısından mahsuru bulunan cenazelerin ne suretle defnolunacağı, ölü küllerinin nakli ve muhafazası ile ilgili usul ve esasları kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 211 ilâ 234 üncü maddeleri, (Değişik ibare:RG-19/1/2013-28533)  11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 40 ıncı maddesi, 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 31 inci maddesi,   22/2/2005 tarihli ve  5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu, 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu, 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu, 10/7/2004 tarihli ve  5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 9/6/1994 tarihli ve 3998 sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun, 26/1/1939 tarihli ve 3584 sayılı Cenaze Nakline Mahsus Beynelmilel İtilafnameye İltihakımız Hakkında Kanun, 17/4/1975 tarihli ve 1887 sayılı Cenazelerin Nakli Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun ve 4/7/1931 tarihli ve 11410 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mezarlıklar Hakkındaki Nizamnameye dayanılarak hazırlanmıştır.

Mezarlık yerinin seçimi

MADDE 5 – (1) Mezarlık olarak seçilecek alanın, hakim rüzgarların ve akarsuların yerleşim yerinden gittiği yönde ve ulaşım yolları ile münasebeti kolay olan yerlerde olması zorunludur. Çukur veya bataklıklara ve su birikintilerinin olduğu yerlere mezarlık yapılmaz. Bu hususta hafif meyilli düzlükler tercih edilir.

(2) Toprağın jeolojik vasıfları, gömülecek cesetlerin ayrışmasına müsait, su ve havanın geçmesine izin verecek şekilde küçük taneli olmalıdır. Bu maksatla kumlu, az miktarda kireçle karışık topraklar uygundur.

İlgili yönetmeliğe göre mezarlık olarak seçilecek alanın, hakim rüzgarların ve akarsuların yerleşim yerinden gittiği yönde ve ulaşım yolları ile münasebeti kolay olan yerlerde olması zorunludur. Çukur veya bataklıklara ve su birikintilerinin olduğu yerlere mezarlık yapılmaz. Bu hususta meyilli düzlükler tercih edilir. 

Toprağın jeolojik vasıfları, gömülecek cesetlerin ayrışmasına müsait, su ve havanın geçmesine izin verecek şekilde küçük taneli olmalıdır. Bu maksatla kumlu, az miktarda kireçle karışık topraklar uygundur.

Yönetmelik maddesinden de sarih olarak görüleceği üzere, ölülerin gömülebilmesi için ayrılan yerlerin yerleşim yerinden uzaklığı, iklim yönünden sahip oldukları özellikleri, ulaşım yollarına erişiminin kolaylığı ve ölünün gömüleceği toprağın yapısı önem arz etmektedir. 

Mezarlıkların mülkiyeti

MADDE 8 – (1) Umumî mezarlıkların mülkiyeti belediye bulunan yerlerde belediyelere, köylerde ise köy tüzel kişiliklerine aittir. Bu yerler satılamaz ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yolu ile iktisap edilemez.

(2) Mezarlıklar ve şehitlikler ile mezarlar bozulamaz, tahrip edilemez ve kirletilemez. Bu yerler imar mevzuatı ile veya başka herhangi bir şekilde park, bahçe, meydan, otopark, çocuk parkı, yeşil alan gibi sahalar olarak ayrılamaz ve asli gayesi dışında hiçbir amaç için kullanılamaz. Yol geçme zorunluluğu bulunduğu İçişleri Bakanlığınca kabul edilen mezarlıklar veya bölümleri bu hükmün dışındadır. Mezarlık vasfı taşımayan mevcut mezarlıklar da mezarlık dışında başka hiç bir amaç için kullanılamaz.

(3) (Değişik:RG-3/4/2012-28253) Belediye tarafından mezar sahiplerine; bedel karşılığı alınan mezarların kullanım hakkının satın alan kişiye ait olduğunu, kullanım tahsisini varislerine devredilebileceğini ve bu mezar yerine yapılacak mükerrer defnin ancak varislerinin uygun göreceği kişilere ait olabileceğini belirtir, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-4’teki belge verilir. Mezar Yeri Kullanım Tahsis Belgesi verilirken başvuru sahiplerinin beyanı esas alınır ve işlemlerin tamamlanması sürecinde başvuru sahiplerinden nüfus kayıt örneği, nüfus cüzdanı sureti veya kimlik bilgilerine ilişkin başkaca bir belge talep edilmez. Belediyeler vermiş oldukları mezar yeri kullanım tahsis belgeleriyle ilgili bilgileri elektronik ortamda kayıt altında tutmakla yükümlüdürler. Cenazenin defin işlemleri sırasında daha önce mezar yeri kullanım tahsis belgesi almış olan cenaze yakınlarından bu belgeyi belediyeye yeniden ibraz etmeleri istenmez. Bu durumda cenaze yakınlarının mezar yeri kullanım tahsisi belgesinde belirtilen T.C. kimlik numarasını beyan etmeleri yeterlidir. Mezar sahipleri sahip oldukları arazi sınırları haricinde merdiven, basamak veya bunlara benzer şeyler yapamazlar. Belediye tarafından uygun görülmesi halinde mezarlıkta çeşme veya hayrat yaptırmak isteyen kişiler taleplerini, T.C. kimlik numaraları ve iletişim bilgilerini beyan ettikleri bir dilekçe ile ilgili belediyeye bildirebilirler. Bu başvuru dilekçesi dışında başvuru sahiplerinden kimlik bilgilerine ilişkin ayrıca bir belge istenmez.

(4) Talep edilmesi durumunda mezarlığın uygun bir yerinde diğer din mensupları için, mezar adası tahsis edilebilir.

Mezarlık alanları tesis etmek

MADDE 9 – (1) Mezarlık alanlarının, tesis edilmesi, işletilmesi, işlettirilmesi, düzenlenmesi, iyi bir halde muhafazası, etrafının hayvanların girmesine mani olacak şekilde uygun duvarla ve çitle çevrilmesi, duvarların bakımlı halde bulundurulması, güneşin girmesine ve hava cereyanına mani olmayacak tarzda ağaçlandırılması ve çiçeklendirilmesi, gerekli her türlü bakım, onarım ve temizliğinin yapılması büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerince, diğer yerlerde belediyeler ve köy muhtarlıklarınca sağlanır. İhtiyaca göre birden fazla mezarlık tesis edilebilir. Birbirine sınır olan köyler için ortak bir mezarlık yapılabilir.

 Umumî mezarlıkların mülkiyeti belediye bulunan yerlerde belediyelere, köylerde ise köy tüzel kişiliklerine aittir. Bu yerler satılamaz ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yolu ile iktisap edilemez.

 Mezarlık alanlarının, tesis edilmesi, işletilmesi, işlettirilmesi, düzenlenmesi, iyi bir halde muhafazası, etrafının hayvanların girmesine mani olacak şekilde uygun duvarla ve çitle çevrilmesi, duvarların bakımlı halde bulundurulması, güneşin girmesine ve hava cereyanına mani olmayacak tarzda ağaçlandırılması ve çiçeklendirilmesi, gerekli her türlü bakım, onarım ve temizliğinin yapılması büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerince, diğer yerlerde belediyeler ve köy muhtarlıklarınca sağlanır. İhtiyaca göre birden fazla mezarlık tesis edilebilir. Birbirine sınır olan köyler için ortak bir mezarlık yapılabilir.

Yetkili idare tarafından belirlenmiş olan mezarlık yerleri dışında bir yere ölü gömülmesi suçtur ve TCK kapsamında ilgili fiil, cezai yaptırıma bağlanmıştır. 

KORUNAN HUKUKSAL DEĞER

Usulsüz ölü gömülmesi suçu ile korunmak istenen hukuksal değer, suçun TCK kitabında yer aldığı bölümün adından da anlaşılacağı üzere kamunun sağlığıdır. Nitekim ölünün mevzuata aykırı şekilde özellikle kamuya açık ve bireylerin görebileceği şekilde ortak kullanım alanlarına gömülmesi veya ölünün cesedinin görünür şekilde bireylerle temasının sağlanabileceği şekilde gömülmesi toplumun sağlığını tehdit edebilmektedir. Zira kişiler bulaşıcı hastalık sebebiyle hayatlarını kaybedebilirler ve bireylerle cenazenin temasının sağlanabileceği olası durumlarda bireylerin sağlığı ve hayatı tehlikeye girebilecektir.

SUÇUN MADDİ UNSURLARI

Fail

Bu suçun faili herkes olabilir. Suç, fail açısından herhangi bir özellik göstermemektedir. 

Mağdur

Bu suçun mağduru belli veya belirli kimseler değildir. Suçun mağduru toplumdur.

Fiil

İlgili suçun işlenmiş sayılabilmesi için kanunda öngörülen fiil, ölü gömülmesine yarayan yerlerden başka yerlere ölü gömmek veya gömdürmektir. Suç için kanunda iki seçimlik hareket öngörülmüştür. Bu seçimlik hareketler ölü gömmek veya gömdürmektir. 

GÖREVLİ MAHKEME

Usulsüz ölü gömülmesi suçunun kovuşturması asliye ceza mahkemelerinde yapılmaktadır. 

SUÇUN KONUSU

Suçun konusu, suçun üzerinde işlendiği somut ve maddi eşya veya şeydir. Usulsüz ölü gömülmesi suçunun maddi konusu, gömülen "ceset"tir. 

SUÇUN MANEVİ UNSURU

Usulsüz ölü gömülmesi suçu kast ile işlenebilir nitelikli bir suçtur. İlgili suç taksirle işlenemez.

SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ

Suça teşebbüs ve iştirak mümkündür. İçtima hükümleri bakımından ise genel bir uygulama alanı bulur.

DAVA ZAMANAŞIMI

Usulsüz ölü gömülmesi suçunun soruşturma ve kovuşturmasına başlanılabilmesi ve ilgili yargılama süreçlerinin 8 yıl içinde sonuçlanması gerekmektedir.