Anayasayı İhlal Suçu ve Cezası

Anayasayı ihlal suçu, bir ülkede devletin temel hukuki yapısını ve düzenini koruyan anayasanın ihlal edilmesi anlamına gelir. Türkiye'de anayasa, devletin temel ilkelerini, vatandaşların haklarını ve devletin işleyişini düzenleyen en yüksek hukuki metin olarak kabul edilir. Bu nedenle, anayasa ihlali, devletin temellerine zarar verebilecek ve toplumsal düzeni bozabilecek ciddi bir suçtur.

1. Anayasayı İhlal Suçu Nedir?

Anayasayı ihlal suçu, Türk Ceza Kanunu'nda açık bir şekilde tanımlanmıştır ve anayasanın düzenlediği temel kuralların, özellikle devletin yönetim şekli ve vatandaşların haklarının ihlalini ifade eder. Türk Ceza Kanunu’nun 309. maddesinde, anayasanın ihlali suçu, özellikle devletin anayasal düzeninin bozulmasına yol açabilecek eylemleri kapsamaktadır.

Anayasayı ihlal suçunun işlenmesi, şu şekilde özetlenebilir:

Devletin egemenliğini, bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü tehdit etmek: Türkiye Cumhuriyeti devletinin varlığına, bağımsızlığına ve birliğine yönelik yapılan eylemler, anayasa ihlali anlamına gelir.

Anayasadaki yönetim şeklinin değiştirilmesi: Türkiye Cumhuriyeti, parlamenter demokrasiye dayalı bir yönetim şekline sahiptir. Bu düzeni değiştirmeye yönelik girişimler anayasa ihlali sayılır.

Anayasada yer alan temel hak ve özgürlüklerin ihlali: İnsan hakları ve temel özgürlükler, anayasa ile güvence altına alınmıştır. Bu hakların ihlali de anayasanın ihlali anlamına gelir.

2. Türk Ceza Kanunu'nda Anayasayı İhlal Suçu

Türk Ceza Kanunu’nun 309. maddesi, anayasanın ihlali ile ilgili cezai yaptırımları düzenler. Bu maddeye göre anayasa ihlali suçunun işlenmesi durumunda, suçlulara verilecek cezalar oldukça ağırdır.

309. Madde - Anayasayı İhlal:

Anayasayı ihlal suçunu işleyen bir kişi, Türk Ceza Kanunu’na göre "devletin anayasal düzenini bozmaya yönelik eylemlerde bulunan" kişi olarak kabul edilir. Bu tür eylemler, devleti yönetim biçimi ve halkın haklarını tehdit eden suçlardır.

Cezası: Anayasayı ihlal suçu işleyen kişiler, hapis cezası ile cezalandırılırlar. Hapis cezası, genellikle 15 yıldan 20 yıla kadar değişen sürelerde olabilir.

Suçun Ağırlaştırılması: Bu suçun ağırlaştırıcı bir boyutu vardır. Eğer anayasa ihlali, darbe yapma, silahlı kuvvetleri kullanarak hükümeti devirmeye yönelikse, ceza daha da ağırlaşabilir. Bu durumda, suçu işleyen kişilere daha ağır cezalar verilebilir.

3. Anayasayı İhlal Suçunun Niteliği ve Özellikleri

Anayasayı ihlal suçu, sadece herhangi bir kişi tarafından değil, devletin önemli yetkili organları veya kişiler tarafından da işlenebilir. Bu durumda suç daha da ağırlaşır ve ceza daha yüksek olur. Örneğin:

Devlet yetkililerinin anayasa ihlali: Cumhurbaşkanı, Başbakan, Bakanlar ve diğer yüksek düzeydeki devlet yetkililerinin anayasa ihlali durumunda, suçun daha büyük bir etki yaratması söz konusu olabilir. Bu tür eylemler, devletin işleyişine ciddi zararlar verebilir.

Yönetime karşı darbe teşebbüsü: Anayasayı ihlal suçu, özellikle hükümeti devirmeye yönelik darbe girişimlerinde de ortaya çıkabilir. 15 Temmuz 2016’da Türkiye’de yaşanan darbe girişimi, anayasanın ihlali anlamına gelen ve çok ağır sonuçlar doğuran bir olaydır.

4. Cezanın Uygulanması ve Yargılama Süreci

Anayasayı ihlal suçu ile ilgili yargılama süreci, anayasal düzenin korunmasına ve devletin temel ilkelerinin ihlal edilmemesine büyük bir öneme sahiptir. Bu tür suçlarda yargılama süreci çok titiz bir şekilde yürütülür ve suçluların cezalandırılması, devletin işleyişinin düzgün bir şekilde devam etmesi açısından kritik bir öneme sahiptir.

Yargılama Süreci:

Soruşturma: Anayasayı ihlal suçları, genellikle savcılar tarafından başlatılan soruşturmalarla gündeme gelir. Bu suçlarla ilgili şüpheler, devletin güvenlik birimleri tarafından araştırılır.

Yargılama: Mahkemelerde, özellikle yüksek mahkemelerde yapılır ve dava, anayasal düzeni tehdit eden boyutlara ulaşan davalar için genellikle yüksek ceza mahkemeleri tarafından görülür.

Deliller: Suçun işlenip işlenmediği, delillerle ortaya konur. Örneğin, anayasa ihlali suçunun işlendiğine dair güçlü delillerin bulunması, suçlunun cezalandırılmasında önemli rol oynar.

5. Sonuç

Anayasayı ihlal suçu, Türkiye'deki hukuk sisteminde son derece ciddi bir suçtur. Devletin temellerini zedeleyebilecek, toplumsal düzeni ve barışı tehdit edebilecek bu tür suçlar, hukuki olarak ağır cezalara tabi tutulmaktadır. Türk Ceza Kanunu, anayasa ihlali suçunun cezalandırılması için oldukça katı bir yaklaşım sergiler. Devletin ve toplumun güvenliğini korumak için anayasa ihlali ile ilgili tüm suçlara karşı ciddi önlemler alınmalıdır. Bu tür suçların önüne geçmek, hukuk düzeninin işleyişi açısından önemlidir ve devletin temel değerlerini savunmak için elzemdir.

Anayasayı İhlal 

Anayasayı ihlal, cebir ve şiddet kullanarak, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya veya bu düzen yerine başka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye teşebbüs edilmesidir.

Anayasayı ihlal suçu, devletin varlığına, siyasal düzenin işleyişine yönelik olmakla siyasal bir suçtur. Ancak yürürlükteki hukukumuzda bu suç bir terör suçu kabul edildiğinden siyasal suç sayılmamaktadır.

İhtilali suç sayan bir yasa normu bulunmamaktadır. Zira ihtilal geçerliliğini kendinden almakta olup yeni bir hukuk düzeni yaratmaktadır. Ceza yasaları ihtilale kalkışmayı suç saymaktadır.

Bu suçun hukuksal konusunu anayasal düzenin korunmasına yönelik kamusal yarar oluşturmaktadır. Anayasal düzen, siyasal iktidarın kuruluşu ve işleyişine egemen olan ilkeleri içeren kurallar bütünüdür.

Suçun faili herkes olabilir. Fail devletin cebir gücünü bulunduranlar olabileceği gibi, bu güce sahip olmayan sıradan insanlar da olabilir.

Örneğin vatandaş, yabancı, kamu görevlisi, milletvekilleri, bakanlar, hatta cumhurbaşkanı bile bu suçun faili olabilir.

Suçun mağduru devletin anayasal düzeninden yararlanan, toplumda yer alan herkestir.

Anayasayı ihlal suçu, serbest hareketli bir suçtur. Suçun hareket ögesini cebir ve şiddet kullanarak anayasal düzenin değiştirilmesine teşebbüs edilmesi oluşturmaktadır.

Suçun oluşabilmesi için cebir ve şiddetin birlikte gerçekleşmesi gerekir.

Suç tanımında maddi unsur olarak teşebbüs edenler ibaresi kullanılmış olduğundan, Anayasanın öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya veya bu düzen üzerine başka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye yönelik elverişli icra hareketlerinin yapılması cezalandırma için yeterlidir.

Kullanılan cebir ve şiddetin sonucu elde etmeye elverişli olup olmadığını mahkeme değerlendirecektir.

Suç icrai hareketle işlenebilen bir suçtur. Suç aynı zamanda birden çok hareketli bir suçtur. Zira suçun oluşması için cebir ve şiddetin birlikte gerçekleşmesi aranır.

Anayasayı ihlal suçu, bir tehlike suçudur. Bu suçta bir sonuç aranmaz. Zira hareket sonuca ulaştığında yani ihtilal olduğunda artık yeni bir kurucu iktidar söz konusu olup suç oluşmaz.

Suçun soyut tehlike suçu mu yoksa somut tehlike suçu mu olduğu tartışmalıdır.

Bu suçta bir hukuka uygunluk nedeni olamaz.

Suçun manevi unsuru kasttır. Failin amaç veya saiki suçun oluşması bakımından bir önem taşımamaktadır. Suç doğrudan kastla işlenebilir. Ayrıca fiili yanılma da mümkün olmaz.

Bu suç bir kalkışma suçudur. Zira teşebbüs edenler tamamlanmış suç gibi cezalandırılmaktadır.

Bu suç iştirake elverişlidir. Suçun tek kişi tarafından işlenip işlenemeyeceği tartışmalıdır.

Anayasayı ihlal suçunun yapısı gereği bu suçta bileşik suç veya fikri içtima hükümleri uygulanamaz. Ancak zincirleme suç hükümlerinin uygulanması mümkündür.

Öte yandan bu suçun işlenmesi sırasında başka suçların işlenmesi durumunda ayrıca bu suçlardan dolayı ilgili hükümlere göre cezaya hükmolunur.

Anayasayı ihlal suçunun faili hukukumuzdaki en ağır ceza olan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

Anayasayı ihlal suçu, 3713 sayılı Terörle Mücadele Yasasında terör suçu olarak kabul edildiği için faile verilen ceza yarı oranında artırılır.